In Duitsland bestaan er aparte parkeerplaatsen voor vrouwen, dichtbij de ingang van het gebouw en in het zicht van de garagebewaker of van de veiligheidscamera’s. Na de massale verkrachtingen in Keulen worden er voor vrouwen en kinderen aparte treinwagons voorzien. Een verregaande vorm van sociale segregatie? Mannelijke aandacht blijft vaak ‘onschuldig’, maar escalatie kan desastreuze gevolgen hebben. In extreme gevallen leidt het zelfs tot aanranding en stalking.
“Blote benen? Uitdager!”, “Prachtig kontje!”, “Jou zou ik wel eens doen!”. Het zijn maar enkele uitdrukkingen die vrouwen dagelijks naar het hoofd geslingerd krijgen. Zo ook Sarah (26): “Natuurlijk is het niet oké als een wildvreemde me zulke zaken toeroept. Maar ik probeer er zo weinig mogelijk aandacht aan te geven.” Ook Nomida (19) en Deborah (20) storen zich er aan. Toch negeren ze het zoveel mogelijk. “Wat kun je er tegen doen?”
Waarom zoveel vrouwen seksistische opmerkingen en soms zelfs aanrakingen van mannen op straat bagatelliseren? “Ze doen dat om zichzelf gerust te stellen. Soms voelen vrouwen zich niet vrij om te laten merken dat ze iets niet oké vinden. Ze zijn bang dat mannen agressief zullen reageren. Ze denken dat het om ‘onschuldige’ opmerkingen gaat, die een confrontatie niet waard zijn”, verklaart psycholoog Herman Dierickx.
Aline (18) werd betast door een oudere man op straat en is dat gaan aangeven bij de politie. De man hebben ze nooit gevonden. Aline was dapper, want de meesten durven geen klacht in te dienen. Uit officieel cijfermateriaal blijkt namelijk dat 90% van de gevallen met betrekking tot seksueel geweld niet worden aangegeven.
Maar wat doe je als iemand je herhaaldelijk blijft lastigvallen? Wat als iemand je jarenlang begint te stalken? Het overkwam een vrouw, die onder de schuilnaam Lien haar verhaal wil doen.
Massastalken
“Ik heb hem ontmoet na mijn eerste schooldag op de universiteit in Eindhoven. Ik stond te wachten op de trein en was in een foldertje van de universiteit aan het bladeren. Hij zag een opening.”
Lien studeert momenteel in Leuven. Drie jaar lang werd ze achtervolgd en lastiggevallen door een man die ze op de trein in Nederland had leren kennen. Ze was pas afgestudeerd aan de middelbare school en klaar voor een nieuw avontuur bij onze noorderburen. Dat nam echter een heel andere wending.
Hoewel er nog mensen waren, was er niemand die reageerde toen de man me lastigviel.
“Niemand van mijn vrienden studeerde in Eindhoven, dus was ik vaak alleen. Het leek of hij de momenten waarop ik afgezonderd was ook opzocht. Zo volgde hij me een keer van de winkel tot op de trein. Hoewel er nog andere mensen op de trein zaten, was er niemand die reageerde toen duidelijk werd dat de man me lastig viel. Ook niet toen ik tegen hem begon te roepen dat hij me met rust moest laten. Dat is net het enge. Het besef dat je alleen bent, ook al zijn er andere mensen in de buurt. Zij beseften niet dat ik me op dat moment in een heel bedreigende situatie bevond.”
Nadat Lien de man een bericht had gestuurd dat ze bij het volgende contact naar de politie zou stappen, hield het stalken even op. Ze was het incident al bijna vergeten, toen ze de man opeens opnieuw zag, een jaar later, in Leuven. Hij was haar over de Belgisch-Nederlandse grens heen gevolgd, verscheen vanaf dat moment op feestjes, op straat, op een festival en deed telkens uitermate zijn best om met haar in contact te komen, ondanks haar herhaaldelijke vraag haar met rust te laten. Soms draaide hij de rollen zelfs om.
“Ik was aan het uitgaan in Leuven toen hij naar me toe kwam en me verontwaardigd vroeg om hem eens eindelijk met rust te laten. Ik stond perplex. Toch wilde ik op dat moment nog niet naar de politie stappen. Het kon nog toeval zijn. Maar toen ik hem op dat festival zag, wist ik dat het kwaad opzet was.”
Na twee jaar besloot Lien hulp te zoeken. Eerst contacteerde ze een vertrouwenspersoon aan de KU Leuven, die haar vertelde dat er al eerder soortgelijke klachten tegen de man waren neergelegd. Die volgde op dat moment zoveel mensen tegelijkertijd, dat hij zelfs een boekje moest bijhouden als geheugensteun. Daarin stond opgeschreven waar iemand zich op een bepaald moment zou bevinden.
“Ik was zo bang dat de politie me niet zou willen helpen omdat de man me nooit echt heeft aangerand. Toch hebben ze wel naar me geluisterd.”
Uiteindelijk legde Lien bij de lokale politie in Leuven een klacht neer tegen haar stalker. Hij werd opgepakt, verhoord en kreeg een voorwaardelijke straf opgelegd. Vijf jaar lang mag hij geen contact zoeken met Lien. Verder is hij voor een bepaalde tijd verbannen uit Leuven en krijgt hij verplicht psychologische bijstand. Een teleurstellend verdict, vindt Lien, zeker omdat het niet de eerste keer is dat hij voor die feiten werd opgepakt.
Lien heeft sindsdien moeite met vertrouwen. “Ik was bang wanneer iemand me aansprak op openbare plaatsen. Ook op café gaan met vrienden was heel vermoeiend. Ik wilde altijd met mijn rug tegen de muur staan om er zeker van te zijn dat ik iedereen kon zien binnen- en buitengaan.” Ondertussen gaat het beter. “Ik voel me terug veilig wanneer ik alleen over straat loop. Maar toch zijn er nog momenten waarop dat moeilijk is.”
“Voor de slachtoffers van stalking en aanranding is het heel belangrijk dat ze daarin erkend worden door hun omgeving”, bevestigt Dierickx. “Het is niet evident om dat te verwerken. Het is van groot belang dat de slachtoffers erover praten en ermee naar buiten komen.”
Van anonieme berichtjes tot poging tot doodslag
Lien kon op veel steun rekenen van vrienden en familie, hoewel er ook enkelingen waren die vonden dat ze zich druk maakte om niets: er is toch nooit echt iets gebeurd? Dat stalken kan escaleren, weet Nele V. (40) maar al te goed. In haar geval begon het met anonieme berichtjes waarin stond dat één van haar kinderen misbruikt werd door haar nicht. Een valse beschuldiging. Tot vier keer toe werd haar auto gevandaliseerd. Ook vond ze stoelgang in haar tuin. Na de diefstal van dure koersfietsen belde ze de politie. De fietsen werden nooit teruggevonden en ze kreeg het advies een hond in huis te nemen of een alarm te installeren. Een advies dat ze opvolgde, maar dat niet mocht baten.
Ze dreigden ermee me te verkrachten en te vermoorden.
“Ik bleef berichtjes krijgen die me onder andere beschuldigden van zwartwerk en vreemdgaan.” Nele vermoedt dat er meerdere personen bij betrokken zijn. “Ze dreigden ermee me te verkrachten en te vermoorden. Ook mijn kinderen worden bedreigd. Ze weten op elk moment waar ik ben en wat ik doe. Ook krijg ik anonieme telefoontjes. De beller legt meteen weer op.”
Van telefoonnummer veranderen is geen optie: Nele is zelfstandige. Haar nummer is dus altijd te vinden. Anonieme oproepen negeren kan evenmin: veel leveranciers bellen met een anoniem nummer. De politie kan de berichtjes en de bellers niet traceren. “Ze veranderen elke keer van nummer en geven elke keer een andere naam op.”
De doodsbedreigingen werden op een bepaald moment ook werkelijkheid. Op een avond werd ze achtervolgd door drie auto’s die haar van de weg probeerden te rijden. Ze kwam er zonder schrammen vanaf en kon één van haar belagers identificeren. Die persoon werd opgepakt en verhoord, maar nadien weer vrijgelaten.
“Dat is ondertussen al vier jaar aan de gang. En de politie doet niets. Ik reik ze al het bewijs aan dat ze nodig hebben, maar er komt geen schot in de zaak. Ik ben radeloos.”
“Het is zo vermoeiend om dat elke keer weer aan te geven. Op het politiekantoor zeggen ze me dat ik er niet meer mee moet langskomen. Ik probeer er na vier jaar mijn leven niet meer door te laten leiden. Ik kijk zelfs niet meer door mijn achterruit.”
Een falend systeem
Het idee dat de politie elke zaak tot een goed einde brengt, over ongelimiteerde middelen beschikt en zich in een specifiek dossier vastbijt, is een indruk die vooral opgewekt wordt door televisieseries als Witse en Code 37. De realiteit is anders. In België bestaat er geen aparte dienst die zich concentreert op stalking. Dat de politie onderbemand is, is ook een publiek geheim. De politie wenste geen commentaar te geven op de manier waarop het onderzoek gevoerd wordt, maar geeft de tip om vooral zelf geen contact op te nemen met de stalker en altijd zelf bewijzen te blijven verzamelen.
© 2016 – C.H.I.P.S. StampMedia – Tess Van Linden en Thomas Bell